Νέα Αναλυτικά Προγράμματα: Από τη θεωρία, ήδη στην πράξη - η δράση των ομάδων υποστήριξης.

Της Βασιλικής Σελιώτη*

Η λήξη του τετραμήνου στα δημόσια σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης συμπίπτει με την τετράμηνη ήδη εφαρμογή των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων (Ν.Α.Π.) στη Γυμνασιακή (αλλά και στη Δημοτική) Εκπαίδευση. Η εφαρμογή αυτή, αν και όχι πλήρης ακόμα, βαδίζει σύμφωνα με τις δεσμεύσεις και ανακοινώσεις του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (Υ.Π.Π.), το οποίο, πάντως, αν και πορεύεται σταθερά με βάση το πλάνο που ετοίμασε και κοινοποίησε από το Σεπτέμβρη, παραμένει ευέλικτο διαφοροποιώντας, όπου χρειάζεται, πτυχές αυτής της εφαρμογής.\

Κατά τη σχολική χρονιά 2010-11, μεγάλο μέρος της προσπάθειας αφορούσε την όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία για κάθε γνωστικό αντικείμενο, έτσι που η εισαγωγή και εφαρμογή τους να γίνει ομαλά και απρόσκοπτα -όσο ομαλά και απρόσκοπτα ασφαλώς είναι δυνατόν να εισαχθεί μια σημαντική καινοτομία σ’ ένα εκπαιδευτικό σύστημα. Έτσι, με αφετηρία το πλαίσιο αρχών των Ν.Α.Π. αλλά και με κριτήριο τις ιδιαιτερότητες κάθε μαθήματος και αντίστοιχα τις ανάγκες κάθε κλάδου, έγινε μια σημαντική δουλειά, η οποία στόχευσε τόσο στην εξασφάλιση του αναγκαίου εκπαιδευτικού υλικού όσο και στην επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Μέρος αυτής της δουλειάς υπήρξε και η μικρής κλίμακας, περιορισμένη εφαρμογή των Ν.Α.Π. (έμεινε γνωστή ως «μπόλιασμα»), που πραγματοποιήθηκε την περασμένη άνοιξη σε αριθμό σχολικών μονάδων και η οποία έδωσε τη δυνατότητα αφενός μεν να εξοικειωθούν εκπαιδευτικοί και σχολεία με τη διαδικασία εφαρμογής και αφετέρου να ρυθμιστούν ακόμα καλύτερα -και με κριτήριο την πράξη- τα νέα Προγράμματα Σπουδών (Π.Σ.).

Η προετοιμασία αυτή δεν σταμάτησε ποτέ. Αποτέλεσε απλώς την προεργασία, συνέχεια της οποίας είναι οι φετινές δράσεις του Υπουργείου με αιχμή του δόρατος τις ομάδες υποστήριξης των Ν.Α.Π. που συγκροτήθηκαν ανά γνωστικό αντικείμενο. Οι ομάδες αυτές,  στελεχωμένες από αποσπασμένους εκπαιδευτικούς -κυρίως, αλλά όχι μόνο, στο νεοσύστατο σχετικά Γραφείο Αναλυτικών Προγραμμάτων- συνεργάζονται με τους Επιθεωρητές του κλάδου και συνήθως και με τους Ακαδημαϊκούς που εκπόνησαν τα νέα Π.Σ., εργάζονται, δε, σε διάφορα επίπεδα.

Παράγουν καταρχήν νέο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο ανά περίπτωση έχει διαφορετική μορφή: ηλεκτρονική τράπεζα κειμένων (Νέα Ελληνική Γλώσσα), ασκήσεις για το μαθητή (Μαθηματικά), φύλλα εργασίας (Βιολογία), εγχειρίδια για το μαθητή και για τον εκπαιδευτικό (Λογοτεχνία και Αρχαία Ελληνική Γλώσσα), τράπεζα πηγών (Ιστορία), φύλλα δραστηριοτήτων για συγκεκριμένες θεματικές ενότητες (Οικιακή Οικονομία), ενδεικτικός σχεδιασμός θεματικών ενοτήτων και μαθημάτων. Τον όγκο και την ποιότητα αυτού του υλικού, μπορεί κανείς να τα διαπιστώσει και αντίστοιχα να αξιολογήσει, αν επισκεφθεί την ιστοσελίδα του Υ.Π.Π. ή των Ν.Α.Π.

Οι ομάδες υποστήριξης λαμβάνουν επίσης μέρος στις κεντρικές επιμορφωτικές δράσεις που οργανώνει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου (Π.Ι.Κ.), ως επιμορφωτές των εκπαιδευτικών της ειδικότητάς τους ακόμα και στα προαιρετικά σεμινάρια, τα οποία το Π.Ι.Κ. φρόντισε από νωρίς να προσανατολίσει στις ανάγκες της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Παράλληλα, αναπτύσσουν δράση εντός των σχολικών μονάδων με προγραμματισμένες επισκέψεις, όπου, πάντα σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε κλάδου, στηρίζουν τους εκπαιδευτικούς ποικιλότροπα. Συζητούν μαζί τους ζητήματα που απορρέουν από την εφαρμογή των Ν.Α.Π. και των νέων Π.Σ., διευκρινίζοντας σημεία που αφορούν τις παιδαγωγικές αρχές, τη μεθοδολογία, το νέο εκπαιδευτικό υλικό και την αξιοποίησή του στη διδακτική πράξη, τον προγραμματισμό και την οργάνωση της διδασκαλίας. Παράλληλα, σε ορισμένα γνωστικά αντικείμενα προβαίνουν σε δειγματικές διδασκαλίες, με στόχο να εξοικειωθούν και πρακτικά οι εκπαιδευτικοί με την εφαρμογή ανά αντικείμενο. Των διδασκαλιών αυτών, πάντοτε επιδιώκεται να προηγείται ή να ακολουθεί συζήτηση, ώστε οι εκπαιδευτικοί που τις παρακολουθούν να κατανοούν τη φύση και τη στόχευση των αλλαγών και να μην αντιγράφουν μηχανιστικά αλλά να αξιοποιούν ενσυνείδητα και δημιουργικά αυτό που βλέπουν.

Σταθερό σημείο έμφασης για τη δουλειά των ομάδων υποστήριξης είναι η καλλιέργεια κουλτούρας μελέτης των Ν.Α.Π. και των νέων Π.Σ., ώστε η διδασκαλία να οργανώνεται πια με αφετηρία αυτά και όχι με το εκπαιδευτικό υλικό, όπως συνηθίζαμε, γιατί μόνο έτσι η αλλαγή θα είναι ολοκληρωμένη και ενσυνείδητη: όταν κάθε εκπαιδευτικός θα οργανώνει τη μαθησιακή διαδικασία με βάση τις παιδαγωγικές αρχές που προβλέπονται στο Ν.Α.Π. και την μεθοδολογία που προβλέπει το Π.Σ. του αντικειμένου του και γνωρίζει βγαίνοντας από την τάξη πώς και πόσο η διδασκαλία του ήταν ρυθμισμένη και προσανατολισμένη στους άξονες των Ν.Α.Π. (επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων, αξίες, στάσεις και συμπεριφορές του δημοκρατικού πολίτη, ικανότητες-κλειδιά) πάνω στους οποίους στηρίζεται η δια της εκπαίδευσης δημιουργία του ανθρώπου του 21^ου αι.    

Τέσσερις μήνες εφαρμογής, παρά τις αναμενόμενες αλλά και λογικές ως ένα βαθμό ανησυχίες, δείχνουν ότι η εφαρμογή των Ν.Α.Π. εφαρμόζεται όπως τροχοδρομήθηκε. Είναι πια μέρος της κουλτούρας των εκπαιδευτικών των Γυμνασίων που εναρμονίζονται με τις αλλαγές όλο και πιο δυναμικά και δημιουργικά και ακριβώς γι’ αυτό, η πορεία εφαρμογής είναι μη αναστρέψιμη, έτσι όπως πρέπει: γιατί χρειαζόμαστε κατά κοινή ομολογία ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να απελευθερώνει τις δυνατότητες και να αναβαθμίζει τις προοπτικές της κυπριακής κοινωνίας και κυρίως αυτές των νεότερων μελών της, των μαθητών μας.

*Φιλόλογος

Λειτουργός Γραφείου Αναλυτικών Προγραμμάτων